Rầy lưng trắng môi giới truyền

 bệnh Lùn sọc đen phương nam

Cây ngô là một trong những cây trồng chính trong vụ Đông, vừa dễ làm lại mang lại hiệu quả kinh tế cao cho bà con nông dân. Bệnh Lùn sọc đen là đối tượng dịch hại rất nguy hiểm trên cây ngô. Để phòng trừ bệnh Lùn sọc đen phương nam hiệu quả và giảm thiệt hại tới mức thấp nhất do bệnh gây ra trên cây ngô vụ Đông  năm 2023-2024. Trung tâm dịch vụ nông nghiệp huyện hướng dẫn cách nhận biết và phòng trừ bệnh như sau:

Đặc điểm phát sinh gây hại:

Triệu chứng bệnh:

Cây ngô bị bệnh có biểu hiện chung là thấp, lùn, lá ngọn xoăn, mép lá rách hình chữ V ngược, lá có màu xanh đậm, phiến lá dày và giòn hơn, một số gốc xuất hiện chồi phụ. Từ giai đoạn 4-7 lá, cây bị bệnh có u sáp sần sùi trên đốt thân, dọc gân lá ở mặt sau lá, cổ lá xếp xít nhau và xòe ngang. Cây bị bệnh nặng không cho ra bắp hoặc có bắp nhưng hạt thưa và nhỏ.

Tác nhân gây bệnh: Tác nhân gây bệnh Lùn sọc đen hại ngô là vius Lùn sọc đen phương nam thuộc nhóm Fijivirus-2, họ Reoviridae, môi giới truyền bệnh là rầy lưng trắng (Sogatella Furcifera).

Cơ chế lây lan: Bệnh không truyền qua hạt giống, không truyền qua đất và tiếp xúc, giữa cây bệnh với cây khỏe. Bệnh truyền từ cây này sang cây khác qua côn trùng môi giới là rầy lưng trắng. Cả rầy non và rầy trưởng thành đều truyền bệnh; rầy lưng trắng sau khi nhiễm vius có thể truyền bệnh đến khi chết, vius không truyền bệnh qua trứng rầy, do vậy rầy non nở ra từ các trứng này cũng không mang mầm bệnh.

Nguồn bệnh trên đồng ruộng: Ngoài cây ngô bệnh còn gây hại trên lúa, cỏ lồng vực, cỏ chát, cỏ đuôi phụng và một số loại cỏ dại khác; đồng thời các cây này cũng là ký chủ của rầy lưng trắng và là nguồn mang virus để rầy truyền sang ngô.

Ngọn lá xoăn, cổ lá xếp xít nhau

Côn trùng môi giới truyền bệnh và cơ chế lan truyền của bệnh:

Rầy lưng trắng là côn trùng môi giới chính truyền bệnh Lùn sọc đen phương nam hại ngô. Cả rầy non và rầy trưởng thành đều truyền bệnh.

Rầy lưng trắng sau khi đã nhiễm virus có thể truyền bệnh đến khi chết. Virus không truyền qua trứng rầy, do vậy ấu trùng nở ra từ các trứng này cũng không mang mầm bệnh.

Bệnh không truyền qua hạt giống lúa, không truyền qua đất và tiếp xúc giữa cây bệnh với cây khỏe.

Rầy lưng trắng mang virus có thể sống qua đông, tồn tại trong cơ thể rầy và di chuyển rất xa theo gió, bão để gây bệnh cho cây ngô và một số loài cây khác ở các vùng khác hoặc vụ lúa tiếp theo.

Các biện pháp phòng trừ bệnh:

Biện pháp phòng bệnh:

Trên những diện tích trồng ngô trên đất 2 vụ lúa và một số chân đất ngô hè thu vụ trước đã xuất hiện bệnh, sau khi thu hoạch lúa cần vùi gốc rạ ngay để diệt lúa chét, lúa tái sinh, dọn sạch cỏ bờ ruộng, tiêu hủy tàn dư thực vật cây trồng vụ trước để tiêu diệt triệt để mầm bệnh.

Thực hiện thắp bẫy đèn trong nông nghiệp, theo dõi bẫy đèn để xác định quy luật và dự báo rầy lưng trắng di trú, lấy mẫu xét nghiệm nguồn rầy mang virus, từ đó có biện pháp phòng trừ môi giới truyền bệnh nhanh, hiệu quả; thực hiện che phủ bằng lưới mắt nhỏ để che chắn rầy khi làm ngô bầu, giúp phát hiện phòng trừ kịp thời môi giới truyền bệnh, đặc biệt trên những diện tích ngô trồng trong khu vực đã xuất hiện bệnh vụ trước.

Xử lý hạt giống trước khi gieo bằng một trong các thuốc: Cruiser plus 312,5 FS, Enaldo 40FS, Sakura 40 WP,... theo hướng dẫn nhà sản xuất.

Đảm bảo mật độ, khoảng cách trồng hợp lý theo quy định của từng loại giống, bón phân cân đối, tăng cường bón phân chuồng đã hoai mục, phân hữu cơ vi sinh giúp tăng cường sức đề kháng, chống chịu cho cây ngô.

 Cây ngô bị bệnh Lùn sọc đen phương nam

Các biện pháp trừ bệnh:

Thường xuyên kiểm tra trên diện tích ngô để kịp thời phát hiện và tiêu hủy kịp thời những cây ngô bị bệnh, nếu cây ngô dưới 4 lá có thể chắm dặm lại bằng những cây ngô khỏe dự phòng trên ruộng.

Khi phát hiện rầy lưng trắng, căn cứ vào tuổi, pha phát dục của rầy lưng trắng và điều kiện cụ thể của địa phương mà chỉ đạo phun thuốc chống lột xác, thuốc nội hấp hay tiếp xúc trên diện tích ngô bị bệnh và các diện tích xung quanh bằng các loại thuốc do cơ quan chuyên môn khuyến cáo.

Giai đoạn ngô từ gieo -  đến xoáy nõn:

Thường xuyên kiểm tratrên các diện tích ngô để kịp thời phát hiện và tiêu hủy kịp thời những cây ngô bị bệnh, nếu cây ngô dưới 4 lá có thể chắm dặm lại bằng những cây ngô khoẻ dự phòng trên ruộng

Phun thuốc trừ rầy trên diện tích ngô bị bệnh và các diện tích xung quanh bằng các loại thuốc do cơ quan chuyên môn khuyến cáo.

Giai đoạn ngô từ xoáy nõn – phun râu:

Thường xuyên kiểm trađồng ruộng để kịp thời phát hiện và tiêu hủy kịp thời những cây ngô bị bệnh.

Khi phát hiện rầy lưng trắngtrên diện tích ngô bị bệnh, căn cứ vào tuổi, pha phát dục của rầy và điều kiện cụ thểcủa địa phương mà chỉ đạo phun thuốc chống lột xác, nội hấphay tiếp xúctrên diện tích ngôbị bệnh và các diện tíchxung quanh.

Tiêu huỷ những diện tích ngô bị bệnh:

Những diện tích ngô bị bệnh nặng, không cònkhả năng cho năng suất cần tiến hành tiêu hủy cả ruộng bằng cách chặt bỏ, thu gom tàn dư cây bệnh;trước khi tiêu hủy phun thuốc trừ rầy bằng các loại thuốc tiếp xúc, các loại thuốc đặc trị rầy, nếu có rầy lưng trắng,  tránh lây lan mầm bệnh.Tiến hành gieo trồng lại nếu còn thời vụhoặc thay thế bằng cây trồng khác nếu điều kiện cho phép./.