Mụn nước ở vành mòng vỡ ra làm hỏng móng

Bệnh lở mồm long móng (LMLM) là một bệnh truyền nhiễm cấp tính của các loài guốc chẫn như: Trâu, bò, dê, cừu, lợn. Ngoài ra người cũng có thể mắc bệnh. Sự nguy hiểm của bệnh LMLM là do khả năng lây lan rất nhanh và phát tán rộng qua không khí. Virus có thể phát tán qua không khí với bán kính hàng km, do đó khi bệnh bùng phát thiệt hại là rất lớn cho người chăn nuôi. Hiện nay, tình hình dịch bệnh LMLM trên cả nước đang diễn biến rất phức tạp và có chiều hướng lây lan ra diện rộng. Tại Thanh Hóa bệnh LMLM đã xảy ra tại 5 hộ ở khu 4 thuộc xã Thạch Bình, huyện Thạch Thành, tỉnh Thanh Hóa làm 30 con lợn mắc bệnh và buộc phải tiêu hủy. Để chủ động ngăn chặn, kiểm soát bệnh LMLM xâm nhập và lây lan trên địa bàn huyện, ảnh hưởng đến sức khỏe cộng đồng, Trung tâm Dịch vụ nông nghiệp Quảng Xương hướng dẫn cách nhận biết và các biện pháp phòng trị bệnh LMLM như sau:

1. Nguyên nhân

          Bệnh Lở mồm, long móng gia súc (LMLM) là bệnh truyền nhiễm, lây lan nhanh, gây ra bởi 1 trong 7 type vi rút: Type A, O, C, Asia1, SAT1, SAT2, SAT3, với gần 70 phân type.

          Ở Việt Nam đã phát hiện bệnh gây ra bởi 3 type A, O và  Asia1. Bệnh LMLM lây lan qua đường tiếp xúc giữa động vật khoẻ với động vật, sản phẩm động vật, thức ăn, nước uống, không khí, chất thải, dụng cụ, phương tiện vận chuyển, có măng mầm bệnh. Bệnh lây lan từ vùng này sang vùng khác, tỉnh này sang tỉnh khác, nước này sang nước khác theo đường vận chuyển động vật, sản phẩm động vật ở dạng tươi sống (kể cả thịt ướp đông, da, xương, sừng, móng, sữa, lông,… ).

2. Triệu chứng

Bệnh ở Trâu, bò

          Thời gian ủ bệnh từ 2 – 7 ngày. Trâu, bò bệnh có triệu chứng:

Sốt cao 41 – 42 độ C trong 2 – 3 ngày, chảy nước mắt nước mũi khi sốt. Nước rãi trắng như bọt xà phòng, chảy liên tục thành sợi từ miệng xuống đất.Niêm mạc mũi, miệng, lợi răng, trên mặt lưỡi mọc các đám mụn đỏ, sau mọng nước, trắng ra và vỡ loét, để lại các vết sẹo nhiều màu: đỏ, vàng, xám… làm cho súc vật bị bệnh đau đớn, khó ăn uống. Quanh các móng chân súc vật cũng mọc mụn loét giống ở miệng, vỡ loét ra, có thể bị nhiễm trùng và bong móng chân làm cho súc vật đi lại rất khó khăn và chỉ nằm một chỗ. Một số trường hợp trâu, bò bệnh có biến chứng viêm ruột, ỉa chảy, phân có máu và chết nhanh.

Súc vật non có thể có biến chứng viêm cơ tim cũng chết rất nhanh.

Trâu, bò cái bị bệnh thường có mụn loét ở núm vú, bầu vú giống như ở miệng.

Trâu, bò cái mang thai khi bị bệnh thường sẩy thai.

Trâu, bò trưởng thành bị bệnh chết với tỷ lệ 3 – 5%. Bê, nghé non bị bệnh chết với tỷ lệ cao hơn.

Bệnh ở Lợn

Thời gian nung bệnh từ 2-12 ngày. Lợn bệnh thể hiện triệu chứng lâm sàng và bệnh tích ở miệng và ở móng chân. Ở nước ta lợn thường lây bệnh từ bò do nhốt chung chuồng. Lợn sốt cao, ăn kém hoặc bỏ ăn, thở nhiều. Triệu chứng ở chân nặng hơn Trâu, bò; con vật có biểu hiện đi què, khập khiễng; trường hợp nặng do nhiễm tạp khuẩn, lợn có thể loét móng và long móng. Hình thành mụn nước ở mõn; ít khi hình thành mụn nước ở miệng, do đó không có hiện tượng chảy nước dãi. Lợn con đang bú hoặc mới cai sữa ỉa chảy hoặc chết đột ngột. Bệnh kéo dài 1-2 tuần.

Triệu chứng Trâu, bò bị bệnh LMLM

3. Phòng bệnh

Phải áp dụng triệt để các biện pháp vệ sinh và thực hiện nghiêm ngặt quy định về phòng chống bệnh LMLM gia súc. Cụ thể là:

- Khai báo cấp tốc khi có dịch hay nghi có dịch.

- Cách ly triệt để súc vật ốm, điều trị tích cực, sau khi khỏi 45 ngày mới cho nhập đàn nếu số lượng gia súc mắc bệnh nhiều.

Trong trường hợp trâu bò mắc bệnh ít, từ 1 - 10 con ở cách biệt thì giết huỷ.

Lợn và hươu, nai giết huỷ những con bị bệnh.

- Tiêu độc triệt để chuồng trại, nền chuồng. Chất độn chuồng và chất thải phải đốt hoặc xử lý bằng hoá chất sát trùng sau đó chôn sâu dưới mặt đất ít nhất 1m.

Các hoá chất sát trùng thường dùng cho việc khử trùng tiêu độc là: NaOH 2%; formol 1 - 2%; Prophyl 0,5%; Biodine 0,33%; Halamid 0,5%; Antec 1% ...

- Đối với trâu, bò, lợn chết: phải chôn sâu giữa hai lớp vôi rồi lấp đất kỹ, nơi chôn phải xa khu dân cư, xa nguồn nước sinh hoạt, khu vực chăn nuôi, bãi chăn thả động vật.

- Cấm mua bán, xuất nhập trâu, bò, lợn trong vùng có dịch. Việc mua bán trâu, bò trong những vùng gần vùng có dịch phải qua chính quyền huyện và xã.

Việc giết mổ gia súc trong vùng dịch phải tiến hành tại lò mổ hoặc điểm giết mổ do Chi cục Thú y tỉnh, thành phố quy định và tại đó phải thực hiện đầy đủ các biện pháp vệ sinh thú y.

6.2. Phòng bệnh bằng vacxin

Hiện nay ở Việt Nam có những vacxin LMLM nhập ngoại như Aftovax, Aftopor/BOV, Aftopor monovalent, Aftopor bivalent, Aftopor trivalent, Aftovaxpur trivalent (Merial) và Decivac FMD DOE  Monovalent, Decivac FMD ALSA, DECIVAC FMD DOE- Trivalent, DECIVAC FMD DOE (Intervet); POSI-FMD trivalent, POSI – FMD Monovalent (Pfizer); AFTOGEL.

Kỹ thuật tiêm và phạm vi tiêm phòng được quy định như sau:

+ Tiêm phòng bắt buộc với trâu, bò, bê, nghé, lợn, dê,

Trâu bò: tiêm phòng lần đầu cho tất cả bê nghé từ hai tuần tuổi và tiêm nhắc lại sau 4 tuần. Tái chủng sau mũi tiêm thứ 2 mỗi 6 tháng 1 lần.

Với lợn: tiêm lần đầu cho tất cả lợn từ 2 tuần tuổi và tiêm nhắc lại sau 4 tuần.Lợn sinh sản: tái chủng khi lợn được 6 tháng tuổi và tiêm nhắc lại 6 tháng 1 lần.

7. Điều trị

Đến nay, bệnh LMLM chưa có thuốc chữa trị đặc hiệu, chỉ có thuốc chữa triệu chứng. Chữa triệu chứng nhằm làm cho vết thương nhanh chóng lành thành sẹo và không gây ra các biến chứng nguy hiểm làm chết gia súc.

Chăm sóc hộ lý: giữ chuồng trại sạch sẽ, khô ráo, cho ăn thức ăn mềm, có chất lượng, uống nước sạch.

Điều trị các mụn loét: chữa kịp thời ngay lúc bệnh mới phát, tránh cho con vật bị nhiễm trùng và bị các biến chứng nguy hiểm.

+ Với vết loét ở miệng: dùng các dung dịch chua, chát acid axetic 2%, thuốc tím 1%, acid citric 1%, phèn chua 1% để rửa miệng hàng ngày. Có thể dùng nước vắt của quả khế, quả chanh, nước sắc lá ổi cũng cho kết quả tốt.

+ Với vết loét ở móng: rửa sạch móng, vết loét bằng dung dịch nước muối 10% rồi dùng bài thuốc sau bôi vào vết loét:

Nước lá ổi sắc đặc                500ml

Phèn xanh (CuSO₄)              50g

Nghệ                                    100g

Bột Sunphamit                     150g

Giã nhỏ phèn xanh, nghệ hoà với nước lá ổi bôi vào vét loét sau đó rắc bột sunphamit.

Có thể bôi các dung dịch sát trùng: Iode 5%.

Với mụn loét ở vú: bôi các dung dịch sát trùng nhẹ như xử lý với mụn loét ở miệng.

Tiêm kháng viêm, giảm đau và phòng ghép bệnh kế phát: Dùng một trong các phác đồ sau. Tiêm liên tục từ 3- 5 ngày

+ DICLOFENAC (1ml/10kg thể trọng) + HAN CLAMOX (1ml/10kg thể trọng)

+ HETDAU (1ml/25 kg thể trọng) + LINSPEC 5/10 (1ml/10kg thể trọng)

+ BIO DICLOFENAC (1ml/10kg thể trọng) + BIO PENICILLIN 4.000.000 UI (1 lọ /80-100 kg thể trọng)

+ CEFTIKETO 1ml/ 15 kg thể trọng 

Tiêm liên tục từ 3- 5 ngày