Hiện nay, tình hình dịch bệnh trên đàn gia súc, gia cầm trong cả nước đang diễn biến rất phức tạp, làm ảnh hưởng đến phát triển chăn nuôi, an toàn thực
phẩm và sức khỏe cộng đồng; đặc biệt là dịch Cúm gia cầm, bệnh Dại, bệnh Dịch
tả lợn Châu Phi, bệnh LMLM , bệnh Viêm da nổi cục trâu, bò. Trong những năm qua, công tác tiêm phòng vắc xin cho vật nuôi trên địa bàn huyện có nhiều chuyển biến tích cực; số lượng, chất lượng tiêm phòng được nâng lên liên tục qua các năm. Tuy nhiên, trong quá trình tổ chức thực hiện công tác tiêm phòng ở một số đơn vị còn một số tồn tại, hạn chế như: Khâu nhận, vận chuyển, bảo quản vắc xin từ Trung tâm dịch vụ Nông nghiệp về các đơn vị một số nơi chưa đảm bảo yêu cầu, thùng bảo quản vắc xin không đủ lớn, không chắc chắn, nắp thùng không kín để chứa vắc xin và đá lạnh; cá biệt có trường hợp không sử dụng thiết bị thùng chuyên dụng để nhận vắc xin; khâu bảo quản vắc xin tại xã, bảo quản vắc xin trong quá trình tiêm phòng tại một số xã chưa đảm bảo yêu cầu làm ảnh hưởng đến chất lượng của vắc xin; Các cơ sở không đảm bảo đủ số lượng bơm tiêm, kim tiêm, quy trình thay kim tiêm, vệ sinh dụng cụ tiêm phòng chưa được thực hiện đầy đủ; Chưa thực hiện tốt công tác vệ sinh tiêu độc khử trùng và các yêu cầu về an toàn sinh học để đảm bảo chất lưọng tiêm phòng và giảm thiểu nguy cơ làm dịch bệnh lây lan; Thực hiện tiêm phòng vắc xin khi gia súc, gia cầm không hoàn toàn khỏe mạnh, ở trong tình trạng stress, mắc bệnh do công tác kiểm tra lâm sàng trước khi tiêm chưa đảm bảo; Đặc biệt là việc cấp giấy chứng nhận tiêm phòng cho gia súc, gia cầm chưa đúng, không theo mẫu, không đúng số lượng, làm ảnh hưởng rất lớn đến công tác quản lý và hiệu quả công tác tiêm phòng.

        Vì vậy, để đảm công tác tiêm phòng vắc xin cho đàn gia súc, gia cầm trên địa bàn huyện đúng quy trình kỹ thuật, đúng thủ tục hành chính, hạn chế những sai sót, thiệt hại xảy ra, nâng cao hiệu quả công tác tiêm phòng, đáp ứng yêu cầu phòng, chống dịch bệnh trên địa bàn huyện. Trung tâm dịch vụ nông nghiệp huyện Quảng Xương hướng dẫn quy trình kỹ thuật và thủ tục hành chính trong công tác tiêm phòng vắc xin cho gia súc, gia cầm đợt 1 năm 2025 cụ thể như sau:

I. Quy trình kỹ thuật trong tiêm phòng vắc xin.

1. Xuất vắc xin tại kho Trung tâm dịch vụ Nông nghiệp.

Tổ thú y, Trung tâm DVNN chịu trách nhiệm nhận vắc xin, vật tư, thuốc thú y cùng các dụng cụ hoá chất khác từ Chi cục phục vụ cho công tác tiêm phòng theo kế hoạch chung của Trung tâm DVNN. Chịu trách nhiệm hoàn toàn về chất lượng, số lượng, thời gian cung ứng. Đảm bảo không ảnh hưởng đến chất lượng và tiến độ tiêm phòng chung của toàn huyện.

- Xuất đúng theo số lượng và chủng loại ghi trên phiếu xuất kho.

- Chỉ xuất vắc xin đang còn hạn sử dụng, còn nguyên nhãn và trong điều kiện bảo quản tốt; không xuất vắc xin nếu có nghi ngờ về chất lượng.

- Khi xuất vắc xin ghi rõ lô vắc xin, số lượng từng lô, ngày sản xuất, hạn dùng, nơi sản xuất vào sổ theo dõi của kho và có ký nhận của người nhận vắc xin.

- Thủ kho từ chối không cấp vắc xin nếu người đi nhận vắc xin không có đủ phương tiện bảo quản vận chuyển vắc xin đảm bảo theo quy định.

2. Đối với các đơn vị khi cử người đi nhận vắc xin tại Trung tâm DVNN

- Phải cử cán bộ có đủ trình độ về vận chuyển và bảo quản vắc xin. Thùng bảo ôn đủ lớn, chắc, đủ để chứa lượng vắc xin cần nhận và đá bảo quản vận chuyển vắc xin về đến kho các xã, thị trấn. Người nhận vắc xin phải kiểm tra cẩn thận trước khi nhận vắc xin từ kho.

- Khi vắc xin về đến đơn vị, đưa vào kho bảo quản ngay: theo điều kiện bảo quản của từng loại vắc xin được ghi trên nhãn vắc xin (Thông thường vắc xin được bảo quản ở nhiệt độ 2-8^oC tránh ánh sáng, như vậy phải để vắc xin ở ngăn mát của tủ lạnh; không được để vắc xin ở nhiệt độ phòng, không được để vắc xin ở ngăn đông lạnh) và ghi rõ số lượng, chủng loại, lô, ngày sản xuất, hạn sử dụng, nơi sản xuất vắc xin và ký nhận sổ theo dõi cấp phát vắc xin của Trung tâm DVNN.

- Cấp đủ đá bảo quản trong thời gian bảo quản vận chuyển về đến cơ sở (xã, thị trấn). Chỉ cấp vắc xin khi người nhận có thùng bảo ôn đủ lớn và chắc.

Thùng bảo quản vắc xin đúng quy định khi đi tiêm tại cơ sở

3. Bảo quản và sử dụng vắc xin khi tiêm phòng tại cơ sở

3.1. Hàng ngày tiến hành phun tiêu độc khử trùng toàn bộ khu vực giao nhận vắc xin (tối thiểu 1 ngày/1 lần)

3.2. Vắc xin dùng tiêm phòng bệnh cho vật nuôi phải còn nguyên vẹn, luôn để trong hộp xốp, phích lạnh, có đủ đá. Đậy nắp kín tránh ánh nắng mặt trời, khi đá tan phải chắt nước và bổ sung đá mới.

3.3. Đối với vắc xin nhược độc đông khô (Vắc xin nhược độc dịch tả lợn, vắc xin Newcatsle, vắc xin lasota…). Khi sử dụng phải pha bằng nước sinh lý kèm theo vắc xin của nhà sản xuất; vắc xin pha xong nên dùng ngay và dùng hết trong khoảng thời gian theo hướng dẫn của nhà sản xuất; sau khi pha luôn để vắc xin trong hộp xốp hoặc phích lạnh có đá bảo quản, tránh ánh nắng. Lượng nước sinh lý để pha vắc xin theo hướng dẫn của nhà sản xuất.

3.4. Đối với vắc xin vô hoạt, vắc xin vi khuẩn nhược độc dạng lỏng (Đóng dấu, Tụ huyết trùng, vắc xin dại vô hoạt, LMLM…) khi dùng phải lắc kỹ. Nếu tiêm trong ngày không hết phải hủy bỏ.

3.5. Đối với vắc xin phòng bệnh Viêm da nổi cục thực hiện tiêm phòng cho đàn trâu, bò cách các mũi tiêm phòng vắc xin khác ít nhất 07 ngày và sử dụng lọ vắc xin đã mở trong vòng 02 giờ.

3.6. Tất cả vắc xin ngay trước khi đưa vào cơ thể động vật phải để ấm trở lại nhiệt độ thường tránh ánh sáng mặt trời (Tuyệt đối không được đưa vắc xin còn lạnh vào cơ thể động vật).

3.7. Liều lượng và đường đưa vắc xin vào cơ thể động vật theo hướng dẫn của nhà sản xuất đối với từng loại vắc xin, từng loại động vật và từng lứa tuổi. Có thể tiêm nhiều loại vắc xin cho động vật cùng một lúc, mỗi loại vắc xin phải tiêm ở các vị trí xa nhau và dùng riêng mỗi loại vắc xin một loại bơm tiêm và kim tiêm khác nhau.

3.8. Chỉ tiêm vắc xin cho động vật hoàn toàn khỏe mạnh trong diện tiêm và không ở trong tình trạng stress. Theo dõi tình trạng của con vật sau khi tiêm vắc xin ít nhất là 1-2h.

3.9. Gia súc phải được khống chế an toàn, gia cầm phải được bắt giữ cẩn thận để tiêm phòng đảm bảo an toàn cho người tiêm, đúng vị trí tiêm, đúng liều lượng, đúng đường đưa vắc xin vào cơ thể động vật.

3.10. Kiểm tra lọ vắc xin, trước khi sử dụng bất cứ lọ vắc xin nào cũng cần phải kiểm tra những chi tiết sau: Thông tin trên nhãn, tình trạng thuốc trong lọ, màu sắc có bình thường không, có vật lạ không?

3.11. Tại mỗi điểm tiêm phòng ở cơ sở phải đảm bảo đủ bơm tiêm, mỗi bơm tiêm cho một loại vắc xin và có bơm dự phòng. Phải chuẩn bị có đủ số lượng bơm tiêm, kim tiêm, chủng loại kim phù hợp với đường đưa vắc xin cho từng loại vắc xin và từng loại vật nuôi khi tiêm phòng. Sử dụng panh có mấu, kẹp 2 lá, lọ đựng kim tiêm vô trùng và một lọ đựng kim tiêm đã sử dụng; một kim vô trùng chỉ sử dụng một lần, sau đó phải vô trùng lại; bơm và kim được vô trùng bằng cách luộc sôi bằng nước sạch 15-30 phút vớt ra để nguội, khô mới sử dụng (không sử dụng cồn để vô trùng kim tiêm).

3.12. Dụng cụ và vật liệu tiêm: Sử dụng ống tiêm và kim tiêm phụ thuộc vào phương pháp tiêm và từng loại động vật mà dùng ống tiêm, kim tiêm.

Có 3 loại kim tiêm: - Kim ngắn 1.5cm dùng để tiêm dưới da.

                                - Kim vừa 3-5 cm dùng để tiêm bắp.

Cỡ kim: Chọn kim phù hợp với đối tượng tiêm như cỡ 16 tiêm trâu bò, cỡ 10-12 tiêm cho lợn, cỡ 9 tiêm cho gia cầm.

3.13. Vị trí tiêm.

- Tiêm bắp thịt đối với trâu bò, lợn tiêm vào vùng bắp thịt cổ hoặc mông; gà vịt tiêm vào bắp thịt lườn.

- Tiêm dưới da, trâu bò tiêm vùng da cổ, lợn tiêm vùng da sau gốc tai hoặc mặt trong đùi; gà vịt tiêm vùng da cổ hoặc trong cánh.

3.14. Tại mỗi hộ gia đình cần thực hiện khử trùng dụng cụ tiêm trước và sau khi rời khỏi vị trí tiêm.

II. Thủ tục hành chính trong công tác tiêm phòng

2.1. Cấp giấy chứng nhận tiêm phòng

Các loại vắc xin được Trung tâm DVNN cung ứng thì có kèm theo giấy chứng nhận theo mẫu của Chi cục chăn nuôi – Thú y;

- Sau khi tiêm phòng vắc xin cho vật nuôi chủ hộ chăn nuôi được cấp giấy chứng nhận tiêm phòng, cụ thể:

+ Đối với tiêm phòng vắc xin Dại cho chó, mèo hoặc gia súc khác mỗi giấy chứng nhận tiêm phòng vắc xin Dại chỉ có giá trị cho một vật nuôi được tiêm phòng trong thời gian quy định.

+ Đối với tiêm phòng vắc xin cho lợn, trâu, bò …mỗi giấy chứng nhận tiêm phòng có giá trị cho một hoặc đàn vật nuôi được tiêm phòng trong thời gian quy định.

+ Đối với tiêm phòng vắc xin cho gia cầm mỗi giấy chứng nhận tiêm phòng chỉ có giá trị cho số lượng từng loại gia cầm đã ghi rõ trong giấy trong thời gian quy định.

Người thực hiện tiêm phòng có trách nhiệm ghi rõ, đầy đủ các nội dung theo mẫu in sẵn trên giấy chứng nhận tiêm phòng và ký tên, sau đó cấp cho chủ vật nuôi giữ. Khi giấy chứng nhận tiêm phòng này hết thời gian quy định, nếu vật nuôi vẫn được nuôi tiếp thì chủ vật nuôi báo với cơ quan thú y tiêm phòng lại và được cấp giấy chứng nhận tiêm phòng mới.

2.2. Danh sách tiêm phòng ở xã, thị trấn

Ghi danh sách chủ hộ có vật nuôi được tiêm phòng theo địa bàn hành chính thôn, xã, thị trấn. Ghi rõ số lượng vật nuôi, loại vật nuôi, vắc xin tiêm phòng, ngày tiêm phòng. Danh sách tiêm phòng có ký xác nhận của chủ vật nuôi, ký tên đóng dấu của xã, phường, thị trấn quản lý, lưu trữ.

Thực hiện đầy đủ những nội dung quy trình kỹ thuật về việc vận chuyển, bảo quản và sử dụng vắc xin và các thủ tục hành chính quản lý trong công tác tiêm phòng cho vật nuôi là hết sức cần thiết, vấn đề cốt lõi để giám sát và nâng cao chất lượng tiêm phòng. Đề nghị Chủ tịch Ủy ban nhân dân các xã, thị trấn quan tâm chỉ đạo thực hiện./.